Cykl miesiączkowy jest naturalnym zjawiskiem biologicznym wśród ssaków – w tym oczywiście ludzi. Celem cyklu jest umożliwienie zapłodnienia i rozwoju komórki jajowej. Najważniejsze elementy cyklu to przygotowanie komórki płciowej do zapłodnienia oraz przystosowanie błony śluzowej macicy do przyjęcia zarodka. Prawidłowy przebieg cyklu uzależniony jest od współpracy wielu hormonów i substancji. Na przebieg cyklu mają pośrednio wpływ także aspekty psychologiczne. Nastrój oraz styl życia zmieniają gospodarkę hormonalną co może spowodować zmiany w miesiączkowaniu.
Cykl miesiączkowy punkt po punkcie
Pierwsze krwawienie miesięczne (menarche) w Polsce pojawia się zwykle w wieku około 11-14 lat. Wcześniej dojrzewają dziewczęta otyłe, dziewczęta o filigranowej posturze mogą doświadczyć menarche później. Krwawienie jest oznaką dojrzewania płciowego.
Cykl miesięczny trwa około 28 dni i umownie rozpoczyna się od krwawienia z narządów rodnych. Okres można podzielić na 4 etapy:
- Menstruacja
- Faza folikularna
- Owulacja
- Faza lutealna
Menstruacja trwa od 1 do 5 dni. Jest kluczową fazą, podczas której dochodzi do obkurczenia naczyń spiralnych endometrium (błony śluzowej macicy) co prowadzi do złuszczania się błony i upływom ok. 80ml krwi w trakcie całej menstruacji. Obkurczenie naczyń jest bezpośrednio spowodowane zmianom stężenia prostoglandyn, szczególnie PGE2, a pośrednio poprzez zmiany wydzielania hormonów w jajniku i przysadce mózgowej. Zjawisko menstruacji jest zazwyczaj bolesne, stosowanie leków przeciwbólowych takich jak Ketesee 25 jest racjonalnym sposobem zmniejszenia bólu miesiączkowego.
Faza folikularna składa się z paru etapów, które prowadzą do powstania pęcherzyka przedowulacyjnego z pęcherzyka pierwotnego. Pęcherzyki pierwotne powstają już podczas życia płodowego, cykl miesiączkowy prowadzi do dokończenia ich podziału i dojrzenia do zapłodnienia. Hormonem kluczowym dla tej fazy jest FSH.
Owulacja – 24 do 36h po nagłym wzroście stężenia estradiolu oraz bezpośrednio po piku stężenia hormonu luteinizującego (LH) dochodzi do jajeczkowania, z pęcherzyka wydostaje się komórka jajowa, a sam pęcherzyk ulega przemianom w ciałko żółte. Do owulacji dochodzi mniej więcej w połowie cyklu, około 14 dnia.
Faza lutealna – trwa 14 dni. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia około 11 dnia fazy degeneracji ulega ciałko żółte. Ciałko żółte wytwarza progesteron. Spadek jego poziomu wywołuje pośrednio menstruację, a cykl zaczyna się od nowa. Gdy dochodzi do zapłodnienia ciałko żółte jest pobudzane przez gonadotropinę kosmówkową – to właśnie ten hormon zazwyczaj używany jest jako wskaźnik ciąży w testach ciążowych.
Cykl miesiączkowy zależy od współpracy wielu różnych hormonów. Nawet delikatne zmiany mogą spowodować opóźnienie lub przyśpieszenie cyklu. Główne hormony biorące udział w procesie to FSH, LH, estrogeny i progesteron. Każda z substancji ma swoje określone zadanie oraz poprzez mechanizmy pętli sprzężenia zwrotnego ma wpływ na pozostałe hormony. Cykl miesiączkowy jest niezwykłym zjawiskiem, dzięki niemu możliwa jest rozrodczość, a co za tym idzie narodziny nowych pokoleń ludzi.
