Rozstrzenie oskrzeli jest nieodwracalnym, postępującym schorzeniem. Choroba przebiega poprzez uszkodzenie nabłonka, a następnie poszerzenie średnicy dróg oddechowych. Uszkodzenie nabłonka może mieć charakter biologiczny, mechaniczny, termiczny lub chemiczny. Zniszczona struktura nabłonka stanowi doskonałe miejsce do rozwoju drobnoustrojów. Wszystkie te zmiany prowadzą do osłabienia rzęskowego oczyszczania dróg oddechowych, co dodatkowo indukuje stan zapalny i prowadzi do postępu choroby.
Etiologia choroby
Uszkodzenie drzewa oskrzelowego oraz upośledzenie oczyszczanie dróg oddechowych to niebezpieczne zmiany mogące prowadzić do inwalidztwa, a w skrajnych przypadkach śmierci. W erze antybiotyków i szczepień częstotliwość rozstrzeń oskrzeli spadła, a przebieg choroby jest łagodniejszy. W przeszłości rozstrzenie oskrzeli było wywoływane głównie jako powikłanie dzisiaj rzadko, dzięki używaniu skutecznych szczepionek, spotykanych chorób. Drobnoustroje takie jak prątki gruźlicy i wirus odry nie są w dzisiejszych czasach powszechnym zagrożeniem. Rozstrzenie jest zwykle powikłaniem takich chorób jak:
- Dyskineza rzęsek
- Mukowiscydoza
- Zwłóknienie torbielowate
- Niedobory immunologiczne
- Przewlekłe zakażenie oskrzeli
- Zwężenie oskrzeli przez między innymi ciała obce
Pierwszymi i niekiedy jedynymi objawami rozstrzeń jest odpluwanie „pełnymi ustami” – szczególnie rano i po zmianie pozycji oraz kaszel z odpluwaniem. Odpluwana wydzielina ma często warstwowy charakter i słodkawo-mdły zapach.
Przebieg rozstrzenia oskrzeli ma zazwyczaj początkowo skryty charakter – szybkie wykrycie jest zatem trudne. Badaniami mogącymi potwierdzić podejrzenie zmian o charakterze rozstrzeń jest badanie rentgenowskie klatki piersiowej i bronchoskopia. Przydatna w diagnostyce jest również spirometria, możliwa do wykonania w niemal każdej przychodni. Szukanie przyczyn powstania rozstrzenia np. mukowiscydozy jest standardem w diagnostyce zaostrzeń i wykrywaniu podstawowego problemu.
Leczenie rozstrzenia oskrzeli
Ze względu na postępujący charakter szybkie i rzetelne leczenie jest niezwykle istotne. Zmiany w drzewie oskrzelowym są zwykle nieodwracalne, należy zatem przede wszystkim hamować przebieg choroby. Leczenie rozstrzenia oskrzeli to:
- Rehabilitacja oddechowa: zabiegi mają na celu usunięcie zalegającej w oskrzelach wydzieliny. Drenaż dróg oddechowych, wstrząsanie i oklepywanie klatki piersiowej, ćwiczenia kontrolowanego oddychania to tylko część z możliwych czynności poprawiających przebieg choroby.
- Antybiotykoterapia: Zwykle empiryczna, celowana na dane gatunki bakterii w przypadku nieskuteczności antybiotykoterapii empirycznej. Antybiotyki są główną grupą leków stosowanych w rozstrzeniach, bakterie bowiem często kolonizują uszkodzone drogi oddechowe.
- Inne leki: Przyjmowane okresowo leki mukolityczne takie jak ambroksol stanowią ważne uzupełnienie terapii. W razie nadreaktywności oskrzeli stosowane są leki rozkurczające.
- Metody chirurgiczne: Resekcja płuca lub płata płuca jest brana pod uwagę w przypadku zlokalizowanych, ciężkich zmian lub gdy rozstrzenie prowadzi do krwotoku zagrażającemu życiu. Zatkanie tętnicy oskrzelowej jest metodą stosowaną w przypadku krwotoku będącego powikłaniem choroby.
