Astygmatyzm to wada wzroku, która powoduje niewyraźne i nieostre widzenie. Można ją skorygować okularami lub soczewkami.
Czym jest astygmatyzm?
Astygmatyzm jest jedną z najczęściej występujących wad wzroku. Szacuje się, że może dotyczyć nawet 40% całej populacji. Zaburzenie związane jest z wadliwą budową soczewki lub rogówki, która prowadzi do nieprawidłowego skupiania promieni świetlnych. Skutkuje to nieostrym i niewyraźnym widzeniem bez względu na odległość od obiektu – chociaż może się zdarzyć, że wada występuje wraz z dalekowzrocznością lub krótkowzrocznością. Astygmatyzm bywa określany również jako niezborność oka.
Astygmatyzm najczęściej dotyczy obu oczu jednocześnie. W przypadku podejrzenia wady należy udać się do poradni okulistycznej, gdzie lekarz przeprowadzi specjalistyczne badanie na astygmatyzm – test oftalmometrem Javala (keratometria) lub widoekeratografię komputerową. Pierwsze z nich polega na pomiarze krzywizny rogówki specjalnym urządzeniem. Podczas drugiego badania obraz oka jest rejestrowany przez kamerę i przesyłany do komputera. Tam nakłada się na niego obraz tzw. krążka Placido (białe i czarne okręgi) i analizuje ewentualne krzywizny. Oba testy są bezbolesne, nieinwazyjne i polegają jedynie na obserwacji.
Popularny jest także internetowy test na astygmatyzm. Polega on na wpatrywaniu się przez kilka sekund w czarno-biały obrazek, który wyświetla się na ekranie komputera. Jeżeli widoczne na nim linie są widziane nieostro lub nierówno, osoba, która go wykonuje, może podejrzewać u siebie astygmatyzm i powinna zgłosić się do okulisty. Należy pamiętać, że nie jest to formalne narzędzie diagnostyczne, a ostateczne rozpoznanie zawsze stawia lekarz.
Objawy astygmatyzmu
Pierwszym sygnałem, który może świadczyć o astygmatyzmie, jest nieprawidłowe widzenie obiektów znajdujących się daleko i blisko. Obraz jest nieostry, zamazany, a osoba zgłasza, że widzi jak „za mgłą”. Linie proste są postrzegane jako krzywe. Charakterystyczne dla pacjentów z astygmatyzmem jest częste mruganie i mrużenie oczu, ponieważ w ten sposób starają się oni wyostrzyć widzenie. Wada znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie. Inne objawy astygmatyzmu to:
- częste i intensywne bóle głowy w okolicy czołowej,
- przekrzywianie głowy w celu wyostrzenia widzenia,
- częste przecieranie oczu,
- łzawienie i pieczenie oczu,
- szybkie odczuwanie zmęczenia oczu,
- widzenie gwiazd na niebie jako plam,
- jednoczesne ostre widzenie tylko poziomych lub pionowych linii,
- widzenie zamazanych konturów przedmiotów, co zaburza poczucie przestrzeni.
Jak leczyć astygmatyzm?
Leczenie astygmatyzmu zależy od jego rodzaju. Wada regularna może być z powodzeniem korygowana za pomocą okularów ze szkłami cylindrycznymi, które naśladują prawidłowy kształt rogówki, dzięki czemu promienie świetlne są prawidłowo skupiane w gałce ocznej. Natomiast astygmatyzm nieregularny z powodu występowania nieprostopadłych osi optycznych wymaga noszenia soczewek kontaktowych. W zależności od stopnia zaawansowania wady używa się ich na co dzień lub tylko w sytuacji wymagającej wytężania wzroku takiej jak czytanie, jazda samochodem czy długa praca przy komputerze.
Możliwe jest także chirurgiczne lub laserowe leczenie astygmatyzmu, dzięki któremu wada całkowicie ustępuje. Metoda operacyjna jest wskazana osobom, u których stwierdzono nieprawidłowość powyżej 5 dioptrii. Wykonuje się ją wyłącznie u osób pełnoletnich. Wyróżnia się następujące techniki:
- keratotomia promienista – na powierzchni rogówki wykonywane są mikroskopijne nacięcia, dzięki którym jej powierzchnia ulega spłaszczeniu, co umożliwia prawidłowe skupianie promieni świetlnych,
- zabieg laserowy LASIK – nieprawidłową powierzchnię rogówki modeluje się za pomocą światła lasera,
- keratektomia fotorefrakcyjna (zabieg laserowy PRK) – centralną część rogówki oka modeluje się światłem lasera, dzięki czemu zaczyna ona prawidłowo skupiać promienie świetlne na siatkówce.
