Niewątpliwie żywność XXI wieku musi odpowiadać na potrzeby współczesnego społeczeństwa. Obecnie wiele osób mierzy się z chorobami dietozależnymi takimi jak cukrzyca czy choroby układu krążenia. Jeszcze więcej z nas chce zadbać o swoje zdrowie i szczupłą sylwetkę. Z tego względu, w przestrzeganiu zaleceń zdrowej diety, pomocne są także osiągnięcia w zakresie produkcji żywności. Jednym z nich jest stworzenie substancji nadających słodki smak żywności, ale nie dostarczających kalorii, tzw. słodzików. Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli w tej grupie jest aspartam, który budzi wiele kontrowersji.
Aspartam polecany we wspomaganiu leczenia schorzeń takich jak nadwaga, otyłość czy cukrzyca
Jak wskazują eksperci z Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością, a także Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego[1], aspartam, a także inne zatwierdzone słodziki, mogą być stosowane przez osoby z cukrzycą, nadwagą i otyłością zamiast cukru spożywczego. Celem tego jest wsparcie wprowadzania nowych, zdrowszych zmian stylu życia i osiągnięcie celu, jakim może być np. redukcja masy ciała lub kontrola poziomu glukozy we krwi.
Należy jednak pamiętać, że sukces w zakresie wyżej wymienionych, wymaga interwencji na wielu polach. Słodziki włączone do diety mogą jedynie wspomóc pozytywne zmiany. Natomiast nadal konieczne jest zastosowanie zdrowej i odpowiednio dopasowanej diety, a także regularnej aktywności fizycznej.
Zarzuty wobec aspartamu
Jak wskazują niektórzy naukowcy, aspartam stosowany w produkcji żywności wpływa szkodliwe na organizm człowieka, powodując skutki uboczne i przyczyniając się do rozwoju nowotworów. Jak jest więc możliwe, że jest on zalecany przez organizacje mające za zadanie dbać o zdrowie i dobrobyt człowieka?
Co to jest aspartam?
Chcą zrozumieć skąd biorą się tak skrajne postawy, należy zacząć od początku, czyli od tego czym właściwie jest aspartam. Jest on związkiem chemicznym, który został zsyntetyzowany w 1965 roku. Należy on do grupy słodzików, czyli substancji nadających słodki smak żywności. W związku z tym, w produktach spożywczych towarzyszy nam już od ponad 20 lat. W tym czasie przeprowadzono szereg analiz i badań naukowych, gdzie w większości wykazano, że nie wpływa on szkodliwie na zdrowie.
Jednakże badania pojedynczych grupy badaczy wykazały, że może on wpływać rakotwórczo na organizm człowieka. Do takich wniosków doszła na przykład grupa włoskich badaczy w 2005 roku. Ich zdaniem, aspartam stosowany jako słodzik przyczynił się do rozwoju raka u badanych szczurów, co niewątpliwie może także świadczyć o podobnym wpływie na organizm ludzki[2].
Tak niepokojące wyniki zostały przeanalizowane przez liczne grupy badaczy na całym świecie, którzy stwierdzili, że wyżej wspomniane badania są przeprowadzone nieprawidłowo i zawierają liczne błędy. W konsekwencji, nie mogą być wykorzystane do oceny bezpieczeństwa aspartamu.
Przeczytaj też: Co to jest Aspartam i czy naprawdę trzeba się go bać?
Dodatkowo zdaniem National Cancer Institute (Narodowy Instytut Raka) nie ma naukowych i wiarygodnych podstaw do tego, by stwierdzić, że aspartam wpływa rakotwórczo na organizm człowieka. A jak podkreślają eksperci z Europejskiego Urzędu do spraw Bezpieczeństwa Żywności aspartam jest bezpieczny i nie powoduje skutków ubocznych[3].
Gdzie znajdziemy aspartam?
Aspartam jest obecny w różnych produktach spożywczych oznaczonych symbolem E 951 na liście składników. Z uwagi na jego słodki smak[4] znajdziemy go głównie w słodkich produktach spożywczych o obniżonej kaloryczności, które są przeznaczone do spożywania na zimno[5]. Mowa tu np. o:
- gumach do żucia,
- słodkich napojach bezalkoholowych i napojach mlecznych,
- lodach,
- dżemach i innych słodkich smarowidłach,
- deserach i wyrobach czekoladowych.
Warto zajrzeć: W jakich produktach znajdziemy aspartam
Właściwości aspartamu
Liczne badania naukowe pozwoliły dokładnie poznać związek chemiczny, jakim jest aspartam. Okazuje się, że[6]:
- ma on postać krystalicznego proszku,
- jest barwy białej,
- nadaje słodki smak żywności, sam jest prawie 200 razy słodszy od tradycyjnego cukru spożywczego,
- nie dostarcza kalorii,
- trudno rozpuszcza się w wodzie i alkoholu, prawie nie rozpuszcza się w tłuszczach.
- u większości z nas nie powoduje skutków ubocznych i jest bezpieczny,
- nie ma rakotwórczego wpływu na organizm.
Zalety aspartamu nie dla wszystkich?
Jak dobrze wiemy, aspartam stosowany jako słodzik, to bezpieczny dodatek do żywności. Jednakże to o czym należy jeszcze wspomnieć, to fakt że nie mogą go spożywać osoby chore na fenyloketonurię. Niestety, nie są oni w stanie metabolizować jednego z produktów rozpadu aspartamu – fenyloalaniny. Związek ten u osób chorych, a zwłaszcza u podatnych na skutki uboczne dzieci, przyczynia się do zaburzenia funkcjonowania organizmu 2.
Co więcej, w świetle obecnie dostępnych badań naukowych, spożycie aspartamu nie powoduje skutków ubocznych. Jednakże zdaniem ekspertów z FDA (Amerykańska Agencja do spraw Żywności i Leków) wybrane osoby w społeczeństwie mogą charakteryzować się szczególną wrażliwością na ten związek[7].
Podsumowując, aspartam to bezpieczny i dobrze znany dodatek do żywności. Z uwagi na to, że stosujemy go już ponad 20 lat, to na jego temat powstała ogromna liczba prac i badań naukowych. Wiemy, że nie jest rakotwórczy i u większości z nas nie powoduje wystąpienia objawów ubocznych. Jako, że nadaje on słodki smak żywności, a także nie dostarcza kalorii, może być pomocny w walce z nadmierną masą ciała lub w utrzymaniu poziomu glukozy w normie. Należy jednak pamiętać, że stosowanie słodzików nie zwalnia nas z przestrzegania pozostałych elementów zdrowego stylu życia, czyli regularnej aktywności fizycznej i prawidłowej diety.
[1]Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących. Diabetologia Kliniczna 2013:2: A63–A64:5.
[2] M. Soffritti i wsp, First experimental demonstration of the multipotential carcinogenic effects of
aspartame administered in the feed to Sprague-Dawley rats. Environmental Health Perspectives, 2006; 114:3:379–385.
[3] Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive. European Food Safety Authority 2013.
[4] A. Koszowska i wsp. Cukier – czy warto go zastąpić substancjami słodzącymi? Nowa Medycyna 1/2014.
[5] B Sekalska i wsp. Zawartość sztucznych substancji słodzących-aspartamu, acesulfamu-K i sacharynianu sodu w napojach dietetycznych. Żywność Nauka Technologia Jakość; 2007.
[6] United States National Library of Medicine. Aspartam. Ostatnia aktualizacja 2012.
[7] U.S. Food and Drug Administration. FDA Statement on European Aspartame Study 2007.
